Thực ra chư Phật, Bồ Tát nhất định không cần những thứ này. Tất cả những vật phẩm đem cúng dường chư Phật, Bồ Tát đều mang dụng ý là giáo học. Nếu dùng lời hiện đại mà nói thì những thứ ấy chính là công cụ để hoằng pháp độ sinh. Để khi chúng ta tiếp xúc với chúng liền có thể thức tỉnh. 

Với việc cúng hoa ở trước tượng Phật thì có ý nghĩa như sau. Hoa là đại biểu nhân, do tất cả các pháp đều không rời khỏi nhân và quả. Phật thường nói trên các kinh Đại Thừa là “Vạn pháp giai không, nhân quả bất không”. Nhân quả là nói sự biến chuyển của tất cả vạn pháp. Nhân sẽ biến thành quả, Quả sẽ biến thành Nhân. Nhân quả thay đổi lẫn nhau, tiếp nối không ngừng. Bởi vậy, nhân quả là nói sự thay đổi vô cùng vô tận. Đây là chân tướng sự thật, do đó nói “nhân quả bất không.”

Do vì nở hoa trước kết quả sau, hoa là nhân phía sau là quả. Cho nên cúng hoa là đại biểu Tu Nhân, hoa tốt thì chúng ta nghĩ ngay đến quả nhất định sẽ tốt. Do đó thấy hoa ta liền phải nghĩ ngay đến việc chúng ta phải Tu Nhân Thiện, tương lai về sau mới có thể có được quả báu tốt. Hoa chính là biểu thị cho ý nghĩa này.

Còn cúng quả chính là biểu thị cho quả báu, là khi chúng ta cầu “hoa” đẹp, “hoa” thơm thì cần phải tu. Trong Phật giáo Đại thừa, Hoa đại biểu Lục độ: Bố thí, trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, Thiền định, Bát nhã. Đây gọi là Hoa Lục Độ. Sau đó mới có thể đạt được quả báu viên mãn. 

Như vậy hoa cúng Phật là biểu thị nhân hành. Vậy sau khi rời khỏi Phật điện, nhìn thấy Hoa bên ngoài ta có khởi cái ý này không? Chắc chắn là nên rồi. Có hiểu được Phật pháp, chỉ cần nhìn thấy Hoa liền nhắc nhở chính mình, nhất định phải tu nhân thiện, phải tu nhân tốt, thì mới có thể có được quả tốt, được quả thiện. Đây chính là ý nghĩa trọn vẹn của việc cúng dường chư Phật, Bồ Tát hoa tươi và quả ngọt.

Trong các loại đồ cúng dường, đơn giản nhưng quan trọng nhất chính là một ly nước trong sạch. Nhìn ly nước, tâm của ta có thanh tịnh như nước, một trần không nhiễm hay không? Cho nên ly nước không phải cúng dường cho Phật uống mà là để cho chúng ta quán chiếu lại chính mình. Nước biểu thị cho Tâm. Nước trong sạch biểu thị Tâm thanh tịnh. 

Khi nước không nổi sóng là bình, biểu thị bình đẳng. Cho nên cúng dường một ly nước, nhìn thấy nước nghĩ ngay đến tâm thanh tịnh, bình đẳng. Đây chính là đồ cúng vô cùng quan trọng. Chỉ một ly nước cũng có thể giúp ta thế hội được pháp Phật trong cuộc sống.

Cho nên bạn có thể không thắp hương, không cần đốt đèn nến cũng không cần có hương hoa, oản quả cúng dường. Thế nhưng không thể không cúng một ly nước. Bởi lúc này ly nước là đại biểu Tâm thanh tịnh, Tâm bình đẳng, Tâm từ bi. Nhìn thấy nước liền quán chiếu đến chính mình. Ở ngay trong tất cả hoàn cảnh phải biết giữ Tâm thanh tịnh và bình đẳng. Tâm thanh tịnh và bình đẳng chính là Tâm Phật.

Giáo pháp của Đức Phật lúc nào cũng ẩn chứa trong những điều giản đơn chứ không phải là những thứ cao siêu, khó hiểu. Chính vì vậy, chúng ta cần ghi nhớ hương hoa, trái cây, bát nước cúng dường chư Phật, Bồ Tát không phải để cho các Ngài thọ dụng hay bắt ép chúng ta phải làm như vậy. Tất cả những gì Ngài muốn chúng ta làm chính là đoạn ác, tu thiện, lúc nào cũng phải giữ cho mình thân tâm bản tánh thật thanh tịnh. 

Như vậy, tất cả những vật phẩm đem cúng dường chư Phật, Bồ Tát đều mang dụng ý là giáo học. Nhờ vào những thứ đồ cúng này, mỗi giờ mỗi khắc ta đều tự nhắc nhở chính mình sao cho sáu căn của mình tiếp xúc với cảnh giới sáu trần bên ngoài, niệm niệm đều có thể đạt được giác mà không mê, chánh mà không tà, tịnh là không nhiễm.

Nguyễn Linh Chi/ Nguồn: Giáo hội Phật giáo Việt Nam

• Khác biệt giữa lạy Phật, Bồ tát với các vị thần linh?
• Vị Phật độ mạng cứu bệnh cho tất cả mọi người nhưng lại được mọi người biết ít nhất